Slotpresentatie
Margot van Bekkum
Vrijdag 27 januari vond de slotpresentatie plaats van Margot van Bekkum (Architectuur) met als onderwerp ”Recollections ‘structuren van momenten”’
Mentor : Bart Hollanders
Externe criticus : Hinke Majoor
Toegevoegde criticus : Tomas Dirrix
Voorzitter : Willemijn Lofvers ( RAvB)
Afstudeer datum : vrijdag 27 januari
Afstudeerdatum en locatie:
Vrijdag 27 januari
Locatie : Collegezaal PH.02.51, Academie van Bouwkunst, Pieter de Hoochweg 129
Recollections structuren van momenten
Het gebouw aan de West-kruiskade valt niet direct op, ze valt wat uit de toon met haar moderne gevelbekleding en hoge glazen puien. Een grote blinde gevel aan de Gouvernestraat roept vragen op, de schaal, symmetrie en details laten een theatrale indruk achter. Terwijl de dichtgemetselde ramen een ongeschreven verhaal vertellen. Na bijna honderd jaar is de tijd door haar heen bewogen. Ze heeft een oorlog en het bombardement meegemaakt, de stadsvernieuwing overleefd en meerdere van haar buren zien sneuvelen. Wellicht verdient ze niet direct de schoonheidsprijs maar wie de tijd neemt om haar te
leren kennen ziet dat ze zoveel meer te bieden heeft dan dat haar toegeschreven wordt. Haar verhaal wordt vertelt in sporen, stenen en ruimtes maar wie geïnteresseerd is kan haar beter leren kennen achtergebleven foto’s en tekeningen. Ze is misschien niet zo verwonderend als Palazzo della Ragione in Padua maar verdient zij niet – net zo hard – onze aandacht?
Recollections – structuren van momenten is een onderzoek naar de invloed van architectuur op onze tijdservaring. Het is een kritisch project die onze relatie met tijd bevraagd. In een wereld waarin de toekomst steeds schaarser lijkt te worden zouden we meer aandacht moeten schenken aan wat er al is en is geweest.
Tijd is iets wat we niet kunnen vatten, we doen ons best om het te structuren en beschrijven maar tijd is vooral iets wat wordt ervaren. Tijd en plek zijn relationeel want iedere ruimte of positie is ver, dichtbij, voor of na iets anders. Vaak zijn we niet echt bewust van de omgeving waarin we ons bevinden – alsof ze sluimerend op ons wacht tot het onze aandacht weet te grijpen – in dat moment wordt je in het nu getrokken. Het nu is van een korte duur, een tijdsspanne waarin we voelen dat toekomst en verleden bij elkaar komen en we het verstrijken van de tijd beleven. Deze momenten zitten overal verstopt en kunnen
van grote- en kleine aard zijn. We kunnen momenten ook intentioneel ontwerpen door het uitlichten en in scene plaatsen van condities en relaties. Aandacht wordt immers gevangen door elementen die uit de toon vallen, tegenpolen die samenkomen, in elkaar overgaan of botsen. Het zijn de plekken waar het schuurt die het sterkst ervaren worden en daarmee in herinnering worden geplaatst.
Het woord anamnese is herkomstig uit het Grieks en betekend letterlijk terugroepen in de herinnering. De Amerikaans filosoof Graham Harman beschrijft het als een proces; “To recollect the old, to produce the new: that is the task of Anamnesis”.¹ Deze uitspraak ligt aan de grondslag van het project en de ontwikkelde werkmethodiek. Het project is vertrokken vanuit de anamnese van het gebouw en omliggende context, en niet vanuit programma. Het gebouw wordt gezien als een personage, niet als een autonome entiteit die enkel perfect is bij oplevering. Nee, zij is net zoals wij onderheven aan de stromen
van tijd en spreekt met ons en haar omgeving.
Uit het verleden van het gebouw zijn verscholen en verloren structuren uitgelicht. In het proces van
anamnese zijn deze structuren verbeeld vanuit een persoonlijke interpretatie; dit zijn de recollections.
Teruggeplaatst in de huidige context van het gebouw en omgeving onthullen de recollections nieuwe
relaties en bieden een opening tot het toevoegen van nieuwe momenten. In het gebouw staan deze
momenten op zichzelf, sommige zijn groot en uitgesproken, andere zijn klein en worden wellicht niet
direct opgemerkt. Door het vergroten, verkleinen, verbinden, vertragen of fragmenteren ontstaat er een
nieuwe tijds en ruimte ervaring. De momenten creëren in het gebouw een variëteit aan ruimtes zonder
vooraf bepaald programma, een nieuwe laag aan het palimpsest 2.
¹ Edited by Levi Bryant, Nick Srnicek and Graham Harman, “The speculative turn, Continental Materialism and Realism”, 2011
2 Een palimpsest5 is een hergebruikt stuk perkament, omdat het zeer kostbaar was werd de bovenste laag er vanaf geschraapt zodat het perkament opnieuw beschreven kon worden. De (tijds)lagen blijven zichtbaar op het papier.