Donderdag 20 juni vindt de afstudeerpresentatie plaats van Jodie Joossen (Stedenbouw) met als onderwerp:
“De mobiliteitstransitie als hefboom voor naoorlogse wijken”.

Commissie:

Voorzitter                           : Margit Schuster (RAvB)
Mentor                                : Carolien Schippers (-C-A-S-)
Externe criticus                  : Riëtte Bosch (Rijksvastgoedbedrijf)
Toegevoegde criticus         : Jos Hartman (ZUS)

Afstudeerdatum en locatie:
Donderdag 20 juni om 16u00
Locatie: lokaal PH.02.51, RAvB

De mobiliteitstransitie als hefboom voor naoorlogse wijken 

Mijn aansluiting net gemist en dus weer een half uur langer onderweg, een goed begin. Eindelijk aangekomen op het perron zie ik in de verte een voetgangersbrug over het spooremplacement. Ik moet naar de andere stadszijde en ga er vanuit, dat ik hier de oversteek kan maken. Hoe dichterbij ik kom, hoe verder het besef indaalt, dat dit niet het geval is. Ik keer om loop terug richting het station, waar het rumoer van de straat en de voorbij sjezende auto’s me al tegemoet treedt. Ik loop het station uit en kan nog net op tijd opzij springen voor een luid toeterende buschauffeur. Al wandelend over de parkeerplaats nader ik dan eindelijk de voetgangersbrug en maak de oversteek naar de andere kant van de stad.

Om de klimaatdoelen te kunnen behalen moet Nederland in 2050 klimaatneutraal zijn (De Rijksoverheid, 2023).

Analyse

Noord-Brabant is een regio met veel versnipperde verstedelijking. Uitgespreid over het gebied vind je grote steden, middelgrote steden, kleine steden, dorpen en alles daartussenin. Met de geprognotiseerde groei van zo’n 300.000 nieuwe inwoners in de regio tot 2050, rest ons de vraag hoe we deze verstedelijking vorm willen geven? Langs een centrale verstedelijkingsband, die als ruggengraad door de regio loopt, worden de kansen voor verdere verstedelijking met gezonde vormen van mobiliteit in beeld gebracht.

Een jarenlange inzet op bereikbaarheid tussen de steden heeft ervoor gezorgd, dat de bereikbaarheid in de bestaande stad is achtergebleven. De winst van de toename in de reissnelheid heeft ervoor gezorgd dat we dagelijks een grotere afstand afleggen.

Met de grootschalige ontwikkeling van het weggennet (in de periode na WOII) is er een verstedelijkingsstructuur ontstaan van suburbanisatie (groter ruimtebeslag waar minder inwoners per hectare wonen). Met als gevolg een dagelijkse pendeling (grotere autoafhankelijkheid) vanuit de naoorlogse wijken naar het werk en vice versa.  De naoorlogse wijk vormt daarmee het boegbeeld van het auto ideaal.

Met de daling van de gemiddelde gezinsgrootte zijn de naoorlogse wijken de afgelopen eeuw verder uitgedund. Hiermee is het draagvlak voor voorzieningen en openbaar vervoer bijna gehalveerd. “Bewoners van stadswijken die vlak na de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd, zitten vaker in de bijstand, moeten vaker rondkomen van een laag inkomen en zijn vaker alleenstaand dan huishoudens in andere stadswijken en heel Nederland (CBS, 2018).”

Langs de centrale verstedelijkingsband in Noord-Brabant zijn vier naoorlogse wijken onderzocht: Roosendaal Westrand, Breda Hoge Vucht, Tilburg Het Zand en Eindhoven Erp. Een groot deel van de mobiliteitsopgaven komen overeen in de geselecteerde wijken, echter zijn er ook specifieke opgaven, die vaak te maken hebben met de ligging van de wijk in de stad.

Implementatie strategie en ontwerp

Om de transitie naar gezonde vormen van mobiliteit te kunnen bewerkstellingen is ingrijpen noodzakelijk. Afhankelijk van het schaalniveau (de regio, stad en wijk) zijn de kansen en overstapmogelijkheden per modaliteit in beeld gebracht. In hoofdlijnen gaat dit over een andere prioritering tussen de modaliteiten waarbij langzaam verkeer en openbaar vervoer verder worden versterkt en autoverkeer wordt ontmoedigd.

Het doel is om de naoorlogse wijken mee te laten liften op de hefboomwerking van de mobiliteitstransitie, wat resulteert in de herinrichting van de straatprofielen. Met meer ruimte voor langzaam verkeer en openbaar vervoer en minder verharding. Als de straat toch opengaat voor herinrichting dan biedt dit koppelkansen voor: collectieve warmtevoorzieningen, vergroening, ontmoeting en waterberging/infiltratie. Met de mobiliteitstransitie wordt niet alleen de publieke ruimte aangepakt, maar door middel van verdichting ontstaat ook een nieuwe programmatische balans in de wijken. Het woonprogramma, dat wordt toegevoegd, vervult specifieke woonbehoeftes en zorgt voor meer diversiteit in de bevolkingssamenstelling, met meer levendigheid op straatniveau. Met de toevoeging van nieuwe woningen, voorzieningen en werkplekken in de wijk wordt de naoorlogse wijk weer toekomstbestendig gemaakt. 

De mobiliteitstransitie als hefboom voor naoorlogse wijken.

Ontwerp

Ik hoef me niet te haasten, want er vertrekt ieder kwartier een trein. Eenmaal aangekomen in Roosendaal op het perron bevind ik me middenin de stad. Er zijn twee opties: via de voetgangersbrug of de tunnel naar de westelijke station zijde. Ik zat in de achterste treincoupé dus kies ik voor de tunnel, dat is het snelst. In het station kom ik uit in een groene oase, die zich gevuld heeft met het rumoer van pratende mensen. 

Het voorjaar is begonnen, het zonnetje schijnt dus vandaag ga ik lekker te voet. Via de nieuwbouw in de spoorzone kom ik uit op het centrale pleintje met terrasjes, horeca en werkplekken. Het gele bruggetje over de Roosendaalse Vliet lacht me al tegemoet. Altijd wanneer ik hier loop, irriteer ik me aan het net iets te hoge torentje van het werkgebouw, het herinnert me eraan dat ik bijna thuis ben.

Via het doorsteekje kom ik terecht in de meanderde watergangen van de Roosendaalse Vliet. Het is bizar hoe snel de natuur zich hier ontwikkeld heeft. Via een schakering aan bruggetjes loop ik net iets verder door, via mijn favoriete hofje. Op de hoek tussen de bestaande en nieuwe bebouwing bevindt zich een collectieve ruimte voor de buurt. Via de subtiele onderdoorgang kom ik terecht in het groentje van de ouderwetse stempelverkaveling. Mijn buurvrouw loopt me hier toevallig net tegemoet. Ik steek het voetgangers pad over en ben thuis, midden in de stad.